Opstand
in Sobibor
(1989)
Sobibor was een
uiterst geheim
Nazi-vernietigingskamp
in Polen. Tussen
1942 en eind
1943 werden hier
een kwart
miljoen Europese
Joden vermoord,
van wie een
derde uit
Nederland kwam.
De documentaire
‘Opstand in
Sobibor’
beschrijft het
vermetele plan
van een groep
net aangekomen
Russische
krijgsgevangenen,
die samen met
enkele al
aanwezige
gevangenen
besloten een
opstand voor te
bereiden. Binnen
enkele weken
volgde de
succesvolle
massale
ontsnapping uit
het zwaar
bewaakte kamp.
Na vier jaar
voorbereidingstijd
filmden
regisseurs Lily
van den Bergh en
Pavel Kogan met
een Russische
crew - op vier
continenten in
zes talen - vier
overlevenden van
de opstand en de
Nederlander
Jules Schelvis,
die Sobibor en
vele andere
kampen
overleefde. Wij
zien de
hoofdpersonen in
hun dagelijks
leven in Rostov
aan de Don
(toenmalige
USSR), Goiania
(Brazilië), New
York en Sydney.
Als jonge man of
vrouw toonden ze
toen het nodig
was heldenmoed.
Nu, na zovele
jaren komen op
onverwachte
momenten de
herinneringen
aan de
oppervlakte.
De meest
geslaagde, minst
bekende opstand
in een dodenkamp
uit de Tweede
Wereld Oorlog
ontkracht de
mythe dat de
Joden zich als
"lammeren naar
de slachtbank"
lieten voeren.
Een film over
het behoud van
de menselijke
waardigheid.
''The film
manages to
convey the
sense of
people in
their own
right, not
just figures
who got in the
way of
history... A
memorable
picture and an
important
historic
document.''
(Variety 1989)
"Deze
documentaire
mag gerust
worden gezien
als een van de
mooiste
Nederlandse
documentaires
over de Tweede
Wereldoorlog
en de wijze
waarop het
verleden het
heden
beïnvloedt."
deFilmkrant
(1996)
‘Opstand in
Sobibor’ won de
2e prijs Joris
Ivens Award /
IDFA 1989, de
aanmoedigingsprijs
Stichting
Amsterdams Fonds
voor de Kunst
1990 en werd
geselecteerd als
Nederlandse
documentaire
inzending naar
de 63e
jaarlijkse
'Academy Awards'
(Oscar) 1991.
(Voor de trailer
s.v.p.
hier
klikken.)
Protagonisten
Alexander
Petsjerski,
Stanislaw
Szmajzner,
Samuel Lerer,
Regina
Zielinski, Jules
Schelvis
Regie
Lily van den
Bergh &
Pavel Kogan
Scenario
Petra
Lataster-Czisch
Producent(en)
Lily van den
Bergh, Open
Studio
Producties &
Leningradskaija
Studia
Dokumentalnich
Filmov
Camera
Sergei Skortsov
Montage
Jan Dop
Set geluid
Sergei Litviakov
Muziek
Gene Carl,
Patricio Wang
De ontmoeting
van Lily van den
Bergh en Jules
Schelvis in
1984/85 stond
aan de wieg van
deze
documentaire.
1982-1985 was
Jules Schelvis
getuige en
'Nebenkläger'
(mede-aanklager)
in het proces in
Hagen tegen Karl
Frenzel,
commandant van
'Lager I' in
Sobibor.
Schelvis
verzamelde
getuigenissen
en documentatie
over het
vernietigingskamp
en publiceerde
in 1993 het
standaardwerk
'Vernietigingskamp
Sobibor'. Het
was de eerste
volwaardige
publicatie over
het
nazivernietigingskamp
Sobibor,
waarvoor hij in
2008 een
eredoctoraat
ontving van de
Universiteit van
Amsterdam (UvA).
Zijn expertise,
vier jaar
voorbereidingstijd
en de
samenwerking van
regisseurs Lily
van den Bergh en
Pavel Kogan van
het
Leningradskaia
Studia
Dokumentalnich
Filmov, maakten
deze bijzondere
documentaire
mogelijk. Het
was de eerste
Nederlands-Sovjetische
samenwerking op
het gebied van
een
documentaire,
niet in laatste
plaats dank zij
het
productioneel
talent van Lily
van den Bergh.
In memorandum
Lily van den
Bergh
https://beta.parool.nl/nieuws/lily-van-den-bergh-1938-2018-stem-van-gedreven-tegengeluid~b3e02fe7/
https://www.groene.nl/artikel/lily-van-den-bergh-26-juni-1938-29-december-2018
Met vriendelijke
groet,
namens Sanne van
den Bergh
en het bestuur
van Stichting
Open Studio
Producties,
Nicole Levano
Ohliger
